Jan de Witte

Sociaal

⁽²⁵⁴⁶⁾, ⁽⁴²⁹⁶⁾, ⁽⁶⁸¹⁰⁾, ⁽⁶⁸¹¹⁾, ⁽⁶⁸¹²⁾ en ⁽⁶⁸¹³⁾ verwerkt in genealogie, waarbij we verwantschap noteren met vooral families uit Brugge en het Vrije zoals van Aartrijke, van Esen, Braderick, de Vos, Adornes, de Baenst, Metteneye, Losschaert, van Theemseke, maar ook o.a. Triest Identificatieproblemen wegens de frequentie van de naam

Antecedenten en origine

waarschijnlijk stamde hij uit het commerciële milieu en de politieke elite te Brugge
Pauwel de Witte, dismeester van de Sinte Walburgaparochie te Brugge v1391, scheerder, maner van de lakenhalle 1398, 1417, gezworene van de scheerders 1399, 1404, ook scerwetter? ⁽⁷¹⁶³⁾
Jan de Witte, 11de schepen keure 1369 ⁽⁶⁹⁶⁶⁾
Michiel de Witte, 7de schepen keure Gent 1339, 1ste gedele 1345 ⁽⁶⁹⁶⁶⁾

Familie

Ouders: Josse de Witte en Catharina Metteneye; zijn vader huwde een tweede maal met Jacqueline de Baenst, weduwe van Christophe Triest en dochter van Guy de Baenst en Anna de Groote ⁽²⁵⁴⁶⁾ ⁽⁶⁸¹⁰⁾; volgens Van Dycke [die zo mogelijk nog minder betrouwbaar lijkt dan Gailliard] waren zijn ouders Jan de Witte en Elisabeth de Clercq, die stierf in 1477 ⁽⁶⁸¹³⁾ Joos de Witte, schepen van Brugge 1445, 1448, 1450, hoofdman van het Sint-Donaaszestendeel 1452, 1453, 1455, 1457 ⁽⁵³⁴⁰⁾; afgevaardigde op Ledenvergadering voor Brugge v1451 ⁽⁶⁰⁴⁴⁾ Uit het huwelijk van zijn vader met Catharina Metteneye had hij twee broers en twee zusters: * Catherine, die huwde met Antoine Losschaert, burgemeester van Brugge [welke?] in 1488 * Madeleine, die huwde met Guillaume Houtmare, burgemeester van schepenen in 1482, en daarna met Nicolaas de Lens, hofmeester van Johanna van Castillië * Pieter, die raadsheer en schepen in Brugge werd en huwde met Catherine Steyne * Cornelia, die huwde met Jehan de Wailly, secretaris van de hertog ⁽²⁵⁴⁶⁾ ⁽⁶⁸¹⁰⁾ Oom: Jacob de Witte schepen van Brugge 1446, 1449, 1457, 1459, 1461, 1463, 1465, raadslid 1443, hoofdman van het Sint-Donaaszestendeel 1448, hoofdman van het Sint-Jacobszestendeel 1456, 1460, 1462, 1466 ⁽⁵³⁴⁰⁾ Jacob de Witte bezitter van een erfrente van 8 lb gr op inkomsten van de hertog in Brugge en Veurne 1472 ⁽³⁵²⁾; gevangen gezet door de Bruggelingen in 1477; hij zou een voller geweest zijn; onthoofd in 1490 ⁽⁷⁵¹¹⁾; deze Jacob werd in 1479 vermeld samen met Gerard de Groote als voogd van Mergriete, dochter van Jan van Aartrijke ⁽³⁷⁶⁾ Jacob de Witte schepen van Brugge 1441 ⁽⁴¹⁴⁷⁾,1452 ⁽⁵³⁴⁰⁾ gecommiteerde van financiën van de stad Brugge -i.p.v. de tresoriers - 1451 ⁽⁵³⁴⁰⁾ 1469, 1475 [specifiek "ten zaken van den makelaren", iets dat anders nooit voorkomt], 1477 [de bank van oktober, niet die van april], 1479 [als "poorter"], 1481 ⁽⁴¹⁴⁸⁾, tresorier 1471, hoofdman van het Sint-Jacobszestendeel 1474 ⁽⁴¹⁴⁸⁾ ⁽⁶⁸¹⁰⁾

Huwelijk

Hij trouwde zelf ook twee maal: eerst met Marguerite Bornnuydt en na haar dood in 1469 met Marie Hoose, dochter van Gilbert ⁽²⁵⁴⁶⁾; na zijn overlijden hertrouwde zijn weduwe Marie Hoose in 1499 met Michiel van Theemseke ⁽⁴¹²⁵⁾

Nageslacht

Hij had vier kinderen: * Josse de Witte, heer van Ruddervoorde, schepen van Brugge v1509, die huwde met Catharina de Vooght, dochter van Jan de Vooght en Catharina de Wulf ⁽⁶⁸¹⁰⁾ * de oudste Jan de Witte, die dominicaan werd, en dan zijn leengoederen doorgaf aan zijn broer Joos ⁽⁶⁸¹⁰⁾ ⁽⁶²⁸⁹⁾ * Jeanne Jacqueline, die Benoît de Cioli huwde, afkomstig uit Lucca in Toscanië * Elisabeth de Witte, die huwde met Jehan du Pont ⁽²⁵⁴⁶⁾

Netwerken

hij zou aan de basis hebben gelegen van de verbanning in 1483 van Donaas de Moor, een oud en rijk Brugs poorter die ervan werd beschuldigd MvO financieel te hebben gesteund, "maer in der waerheit, men tiechde hem al zo tverwoed up, by den toedoene van meester Jan de Witte, alsdoen burchmeester, dieder secretelick eenen grooten nick up hadde" ⁽⁷⁵¹¹⁾

Overlijden: Hij is gestorven op 22/01/1486 ⁽⁷⁸⁹²⁾ ⁽⁷⁸⁸⁹⁾

Contemporaine vermeldingen

Jan de Witte, Brugs wolhandelaar v1424, en Kateline zijn echtgenote ⁽⁵⁸⁵⁵⁾
Jacob, Laukin, Obrecht en Pauwels de Witte waren eind 14de-eeuwse Brugse poorters, van een gemiddelde fiscale klasse met uizondering van Jacob, die rijker is en een aantal huizen bezat ⁽⁴⁵¹³⁾
Jan de Witte bevond zich in een relatief hoge fiscale klasse in de Brugse pointing van 1394-1396 ⁽⁴⁵¹³⁾
Willem de Witte, maner van de metselaars 1400, 1404, bezat 5 huizen te Brugge, hoge fiscale klasse ⁽⁴⁵¹³⁾
Lamsin de Witte, vinder van de Brugse kuipers 1426 ⁽⁴¹⁴⁷⁾
Jan de Witte, vinder van de Brugse beeldemakers en zadelaars 1428 ⁽⁴¹⁴⁷⁾
Jan de Witte, vinder van de Brugse zagers 1428 ⁽⁴¹⁴⁷⁾
Adriaan de Witte, schepen van het Brugse Vrije v1477 ⁽⁵⁸⁶³⁾
Nicolaas de Witte, schepen van het Brugse Vrije v1477 ⁽⁵⁸⁶³⁾
Andries de Witte, 4de schepen gedele Gent 1473 ⁽⁷⁰²¹⁾
Joos de Witte, wethouder van Pamele 1469, 1478 ⁽⁴²⁵⁵⁾ Victor, Zeger, Lodewijk en Adelein de Witte regelmatig in het Ieperse stadsbestuur eind 14de - begin 15de eeuw ⁽⁶²²⁷⁾
Jan de Witte was één van de schepenen van Ieper die door de officiaal van Terwaan werden geëxcommuniceerd, omdat ze clerici hadden vervolgd ondanks waarschuwingen van de officialiteit ca. 1445-1446 ⁽⁴²⁹⁶⁾
Jan de Witte, hoofdman van de vollerij te Ieper 1440, schepen van Ieper 1445 ⁽⁶²²⁷⁾, v1457, 1459 ⁽⁵³⁹⁵⁾, raadslid 1455, 1458 ⁽⁶²²⁷⁾
Joris de Witte f. Zeger, raadslid van Ieper 1445 ⁽⁶²²⁷⁾
Joris de Witte, raadslid van Ieper 1451, 1467, 1468, 1470, schepen 1469, 1478 ⁽⁶²²⁷⁾
Joris de Witte, raadslid van Ieper v1450, 1452, 1459, 1464, schepen v1458, 1460 ⁽⁵³⁹⁵⁾
Joris de Witte, schepen van Ieper 1455, 1457, 1459, 1460, 1465, raadslid 1458, 1462 ⁽⁶²²⁷⁾, schepen van Ieper en afgevaardigde op Ledenvergadering 1482 ⁽⁶¹⁰²⁾
Olivier de Witte, schepen van Ieper 1437, 1439 ⁽⁶²²⁷⁾
Frans de Witte, cellerarius van de abdij van Sint-Maarten te Ieper v1346 ⁽⁴⁶²⁴⁾
Willem de Witte, kanunnik en cellerarius van Sint-Maarten te Ieper v1430, 1435 ⁽⁴⁶²⁴⁾
Guillaume de Witte, deken van het Sint-Maartenskapittel te Ieper, door de kannuniken van Voormezele geroepen om de proosdij uit een impasse te helpen, proost van 1440 tot aan zijn dood in 1458, en redelijk succesvol in zijn aanpak van de impasse ⁽⁵⁴⁷⁷⁾
Willem de Witte, kannunik en cellerarius van het Sint-Maartenskapittel v1430, 1435 ⁽⁵⁴⁷⁸⁾
Celie de Witte, dochter van Jacob, eerste mater van priorij van Bethania ["Maagdendal"] te Brugge; overgekomen uit het huis van Sluis met vier andere religieuzen ["5 penitentes"] om die nieuwe gemeenschap, een boeteplaats voor ex-prostituees opgericht in 1460, te omkaderen, keerde na anderhalf jaar terug naar Sluis waar ze op 2/5/1462 stierf ⁽⁵⁴⁷⁹⁾
niet te verwarren met: Jan de Witte, Leuvens patriciër, begin 15de eeuw in dienst van de hertog van Brabant ⁽⁶⁷⁶⁸⁾

Carrière

Stedekiezer te Gent 1459, 1484 ⁽⁴³⁴¹⁾ Schepen van gedele 1463 ⁽⁴³⁴¹⁾ ⁽⁷⁰²¹⁾ Schepen van de keure 1470, 1473, 1489 ⁽²⁵⁴⁶⁾ Lid van de weverij ⁽⁴³⁴¹⁾ Bij deze man telkens vermeld: "Sint-Baefs" en eenmaal "cnape van de weverie Sente Baefs" ⁽⁷⁰²¹⁾ [maar bij dit alles: geen meestertitel]

Burgemeester van raden Brugge 1472 [=?] ⁽⁴¹⁴⁸⁾; mer [sic] Jan de Witte burgemeester van de raad van Brugge 1472 ⁽⁴¹⁴⁸⁾; en afgevaardigde op Ledenvergadering 1473 ⁽⁶⁰⁷⁰⁾ Meester Jan de Witte burgemeester van schepenen van Brugge 1482 ⁽⁴¹⁴⁸⁾ ⁽⁷⁴⁸⁸⁾

Baljuw van de heerlijkheid "Houdschen" v1476 ⁽²⁵⁴⁶⁾ [het Houtse te en nabij Brugge?]

[of:] Schepen van Brugge 1481, burgemeester 1482 ⁽²⁵⁴⁶⁾ Procureur van de stad Brugge in een rechtszaak voor de Grote Raad, beslecht op 16/4/1481, tussen Brugge en de heer van Saint-Pol ⁽²⁵⁴⁶⁾

Secretaris van Filips de Schone bij de Raad van Brabant ⁽³⁷⁸⁸⁾ [bedoelt ze misschien secretaris van de kanselarij van Brabant?] Raadsheer van de tresoriers van het domein in de RK van Mechelen, commissie 8/12/1473 ⁽¹⁵¹³⁾ tot 1477 ⁽³⁷⁸⁸⁾ Samen met Christoffels Buridaen ontvanger van de verbeurdverklaarde goederen van de Fransen en hun partijgangers in Vlaanderen en stad en heerlijkheid Mechelen 1471-1475 ⁽¹²⁴⁸⁾ Raadsheer, gecommitteerd om de goederen van de Fransen en hun partijgangers in Vlaanderen te inventariseren en te confisqueren v1479 ⁽¹⁰⁰³⁾ ⁽²⁷⁰¹⁾

Hoofdcarrière

Raadsheer-commissaris, eerst vermeld in rekening 1/5/1467-1/5/1468 en in zittingen op 26/1/1468 tot 4/2/1474 ; en na 1477-25/10/1486, in periode 1477-1486 slechts sporadisch in de registers, maar in de drie maanden na de dood van Maria woonde hij wel 14 van de 29 zittingen bij, daarna nog maar zeven keer aanwezig ⁽²⁵⁴⁶⁾

Taken en dienstreizen

hij maakte een dienstreis naar Gent, Brugge, Sluis en elders om daar bij poorters leningen af te sluiten voor de hertog, 25/6-13/7/1475 ⁽²⁹²⁸⁾
in 1482 onderhandelde hij voor Brugge te Atrecht met Maximilaan, waar tot een vergelijk werd gekomen ⁽⁷⁴⁸⁸⁾
in 1483 maakte hij deel uit van een Vlaamse ambassade naar de dauphin van Frankrijk ⁽⁷⁴⁸⁸⁾

Bezit

Leenbezit: * in 1473 hield hij een achterleen van 4 gemeten 1 line en 4 roeden in Langemark, met een jaaropbrengst van 6 lb 10 s par, gehouden van Ysabel van Halewijn, van haar leen Ten Veste gehouden van het Leenhof van Ieper ⁽⁷³²⁵⁾ * in 1476-77 kocht hij van Gillis van Esen een leen van 50 gemeten weide en waterland in de parochie Ruddervoorde en 7 lb 18 s 3d par, 21 kapoenen en een kwart kapoen, 41 en een kwart hoentjes, 4 en een zevende ganzekuikens, in erfrente gehouden van de Burg van Brugge ⁽⁷¹⁶⁹⁾ * op 8/8/1478 kocht hij de heerlijkheid Ruddervoorde van zijn neef Gillis van Esen ⁽²⁵⁴⁶⁾; hij had er een eigen leenhof v1485 ⁽⁵⁸⁶⁹⁾; in 1476-1477 kocht hij het Hof van Ruddervoorde van Gillis van Esen, en liet het in 1485-86 aan zijn zoon Jan de Witte jr. over; toen deze echter in het klooster trad volgde zijn broer Joos er hem op als leenhouder; ook een tweede leen, te Sint-Kruis bij Oudenburg verwierf hij op dezelfde manier ⁽⁶²⁸⁹⁾ * op 5/9/1472 kocht hij via tussenpersoon Jan Sys, van jonkvrouwe Cornelie, dochter van Pieter de Vliegher, poorteres van Sluis, 11 gemeten 1 line 60 roeden grond, verspreid over diverse percelen in Aardenburg-Ambacht, Oostkerke-Ambacht, de parochies Hannekenswerve en Lapscheure ⁽⁵⁸⁶²⁾

Cultureel

Wapen: * familiewapen : "de sable, au chevron de gueules accompagnée de 3 goutelettes dargent, lécu timbré dun casque dargent, grillé et liseré dor, assorti de ses bourlet et lambrequins de sable et dor" ⁽⁷⁸⁹¹⁾

Studies: * meestertitel ⁽³⁶⁶¹⁾

Gilden

lid van de Brugse gilde van den Droogenboom; vermelding van meestertitel ⁽⁷⁸⁸⁹⁾ ⁽⁶²⁸⁹⁾

Begraafplaats

begraven in de Predikherenkerk te Brugge; het was een blauwe grafsteen met ingelegd koper; het opschrift vermeldde de titel van raadsheer van de hertog; hij is gestorven op 22/01/1486 ⁽⁷⁸⁹²⁾ ⁽⁷⁸⁸⁹⁾

Referenties

(352) Archives Départementales du Nord (Lille), Série B (Chambre des Comptes): 4114, 74r
(376) Archives Départementales du Nord (Lille), Série B (Chambre des Comptes): 4122, 72r
(1003) Archives Départementales du Nord (Lille), Série B (Chambre des Comptes): 2118, 76v
(1248) Algemeen Rijksarchief Brussel, fonds Rekenkamers: 19718
(1513) Archives Départementales du Nord (Lille), Série B (Chambre des Comptes): 1610, 14
(2546) SIMONS (J.-L.),De functionarissen bij de Raad van Vlaanderen (1467-1476). Een onderzoek naar de sociale invloeden bij de samenstelling van de Raad, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Gent, 1992: , 105-107
(2701) Algemeen Rijksarchief Brussel, fonds Rekenkamers: 19718
(2928) Archives Départementales du Nord (Lille), Série B (Chambre des Comptes): 2105, 15v
(3661) Algemeen Rijksarchief Brussel, fonds Rekenkamers: 21836
(3788) FOBE (A.-M.), De diplomaten van het Boergondische hof (1477-1506), onuitgegeven licentiaatsverhandeling RUG, Gent 1970: , D/46
(4125) Stadsarchief Brugge: , Private oorkonden, I, 2/39
(4147) Stadsarchief Brugge: , Register van Wetsvernieuwingen 1422-1443
(4148) Stadsarchief Brugge: , Register van Wetsvernieuwingen 1468-1501
(4255) VAN LERBERGHE (L.) & RONSSE (J.) (ed.), Audenaerdsche Mengelingen, 5 dln., Oudenaarde, 1841-1852: , V, 336, 338
(4296) DIEGERICK (I.L.A.), Inventaire analytique et chronologique des chartes et documents appartenant aux Archives de la Ville d'Ypres, 7 dln., Bruges, 1853-1868:
(4341) HANCKE (K.), Conflict en confiscatie. Een bijdrage tot de kennis van de sociale structuren te Gent op het einde van de XVe eeuw, onuitgegeven licentiaatsverhandeling RUG, Gent, 1995, bijlagen: , 211
(4513) DE MEYER (I.), Sociale strukturen te Brugge in de 14e eeuw, in: W. Blockmans e.a. (ed.), Studiën betreffende de sociale strukturen te Brugge, Kortrijk en Gent in de 14e en 15e eeuw (SL, 63), 3 dln., Kortrijk - Heule, 1971: & Vanderpijpen, 226, 375
(4624) FEYS (E.) (ed.), Les cartulaires de la prévôté de Saint-Martin à Ypres, Brugge, 1884: , 348, 677, 702
(5340) Stadsarchief Brugge: , Magistraatslijst
(5395) DIEGERICK (I.L.A.) (ed.), Pieter van de Letewe. Wetsvernieuwinge der wet van Ypre van het jaer 1443 tot 1480 met het geene daer binnen deze tijt gheschiet is, Brugge, 1863: , passim
(5477) BERLIERE (U.) e.a., Monasticon Belge (voortgezet door het Centre National de recherche d'histoire religieuse): , III/3, 724
(5478) FEYS (A.) & NELIS (A.) (ed.), Les cartulaires de la prévôté ou abbaye de Saint-Martin à Ypres (1102-1543), Publications Société d'Emulation de Bruges, 2 dln., Brugge, 1880-1887: , 677, 702
(5479) BERLIERE (U.) e.a., Monasticon Belge (voortgezet door het Centre National de recherche d'histoire religieuse): , III/4,1128
(5480) FEYS (A.) & NELIS (A.) (ed.), Les cartulaires de la prévôté ou abbaye de Saint-Martin à Ypres (1102-1543), Publications Société d'Emulation de Bruges, 2 dln., Brugge, 1880-1887: , 348
(5855) ROMBOUTS (W.), het oud archief van de kerkfabriek van St.-Jacob te Brugge (XIIde-XIXde eeuw), 2 dln., Brussel, 1986: , 74
(5862) Rijksarchief Brugge: , bl. nrs. 2016
(5863) Rijksarchief Brugge: , bl. nrs. 3439
(5869) Rijksarchief Brugge: , bl. nrs. 3516
(6044) BLOCKMANS (W.P.) (ed.), Handelingen van de leden en van de staten van Vlaanderen : regering van Filips de Goede (10 september 1419 - 15 juni 1467), dl I: na de onderwerping van Brugge (4 maart 1438), Brussel, 1995: , n° 1113
(6070) BLOCKMANS (W.P.) (ed.), Handelingen van de Leden en van de Staten van Vlaanderen, 1467-1477 : Excerpten uit de rekeningen van de Vlaamse steden, kasselrijen en vorstelijke ambtenaren, Brussel, 1974: , 169, 174
(6102) BLOCKMANS (W.P.) (ed.), Handelingen van de leden en van de staten van Vlaanderen : regeringen van Maria van Bourgondie en Filips de Schone (5 januari 1477-26 september 1506), dl.I: tot de vrede van Kadzand (1492), Brussel, 1982: , 211
(6227) Koninklijke Bibliotheek Albertina, Brussel: , FM, Hs. 103, II, passim
(6289) DECLERCQ (K.), Feodaliteit in het Brugse Vrije, leen en familie in de ambachten Oostkamp en Sijsele (ca. 1325-1515), onuitgegeven licentiaatsverhandeling KUL, Leuven, 1984: , 316-320
(6768) Uyttebrouck (1974), 747-748
(6810) GAILLIARD (J.), Bruges et le Franc, ou leur magistrature et leur noblesse avec des données historiques et généalogiques sur chaque famille, 6 dln., Brugge, 1857-1864: , V, 68
(6811) Goethals (1849-52), I, III
(6812) VAN DEN BEMDEN (F.), Recherches généalogiques concernant la famille Maecht, de Maeght, anciennement de Maech, de Gand (1300-1896) en vingt cinq tableaux, suivis de l'indication des sources, Gent, 1897: , 65
(6813) VAN DYCKE (F.), Recueil héraldique avec des notices généalogiques et historiques sur un grand nombre de familles nobles et patriciennes de la ville et du franconat de Bruges, Brugge, 1851: , 510
(6966) Gentse Universiteitsbibliotheek: , Hs. 2554
(7021) Electronische databank van SCHOUPS (I.) met de Gentse magistraatslijsten voor de Bourgondische periode:
(7163) GALVIN (M.T.), The Poor Tables of Bruges, 1270-1477, unedited Ph. D. Columbia University, 1998: , 392
(7169) Algemeen Rijksarchief Brussel, fonds Rekenkamers: 17390, 4r
(7325) Algemeen Rijksarchief Brussel, fonds Rekenkamers: 1111, 102
(7488) DOUTREPONT (G.) & JODOGNE (O.) (ed.), Chroniques de Jean Molinet, 3 dln., 1935-1937: , I, 378, 417
(7511) DE JONGHE (J.) (ed.), Nicolaes Despars: Cronycke van den lande ende graefscepe van Vlaenderen (405-1492), 4 dln., Brugge-Rotterdam, 1840-1842: , IV, 127, 234, 492
(7889) MOERMANS (K.), De culturele expressies van de raadsheren van de Raad van Vlaanderen (1419-1477), onuitgegeven licentiaatsverhandeling RUG, Gent, 1999:
(7890) WILS (J.) (ed.), Matricule de l'université de Louvain, dl. II (1453-1485), Brussel, 1946 met Introduction, bibliographie et tables door A. Schillings, Brussel, 1954: , 47
(7891) VAN DYCKE (F.), Recueil héraldique avec des notices généalogiques et historiques sur un grand nombre de familles nobles et patriciennes de la ville et du franconat de Bruges, Brugge, 1851: , 509
(7892) VERMEERSCH (V.), Grafmonumenten te Brugge vóór 1578, 3 dln., Brugge, 1976: , 325